Bilimsel bilgi, sınırları önceden belirlenmiş bir alanda, bilmek amacı ile genel geçer bilgiye ulaşmak için sistemli olarak, belli bir yöntemle elde edilen bilgidir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere bilimsel bilgi, kişiden kişiye toplumdan topluma değişmeyen genelgeçer, objektif ve bilimsel yöntemle elde edilen bilgilerdir. Aynı zamanda bu bilgi türü sistemli ve tutarlı bilgilerden oluşur. Kısaca bilimlerin insanlığa sağladığı bilgilerdir diyebiliriz.
Bilimsel bilgi, ele aldığı konuya ve bilgiye ulaşmak için kullandığı yönteme ve amacına göre üç bilim grubuna ayrılabilir.
Bunlar:
1. Formel bilimler,
2. Doğa bilimleri,
3. İnsan bilimleridir.
Formel Bilimler
Bu bilimlere ideal bilimler de denir. Matematik ve mantık gibi bilimler bu gruba girer. Bu bilimlerin ele aldığı konular doğada bulunmayan, duyularla algılanamayan, yalnızca düşüncede olan tasarımsal varlıklardan oluşur. Örneğin matematiğin konularından olan sayıların, şekillerin, mantığın konusu kavramların, önermelerin ve akıl yürütmelerin doğada bir karşılığı yoktur. Bu yüzden de bunlara yalnızca düşüncede var olan ideal varlıklardır diyoruz. Matematik ve mantık bize dış dünya ile ilgili bilgi vermez.
Bunun yerine doğru, nokta ve sayı gibi gerçekte var olmayan varlıklar arasındaki ilişkileri ele alır ve inceler. Mantık da önermelerin içerikleriyle ve dış dünyadaki karşılığına uyup uymadığı ile ilgilenmez. Mantık için önemli olan yargıların doğruluğu değil, yargılar arası ilişkilerin doğruluğudur. Formel bilimlerin konusunu oluşturan
ideal varlıklar, yalnızca düşüncede bulunduğundan gözlem ve deneyle incelenemez. Bunun sonucu olarak formel bilimler genellikle tümdengelim (dedüksiyon) yöntemini kullanırlar.
Doğa Bilimleri
Bu bilimler formel bilimlerin tersine içerikle ilgili bilimlerdir. Doğa bilimleri başlığı altında fizik, kimya, astronomi, jeoloji, biyoloji gibi bilimleri sıralayabiliriz. Doğa bilimlerinin temel özelliği olgusal oluşlarıdır. Olgusal olması demek, ele aldığı konuların doğrudan ya da dolaylı yoldan gözlenebilir olması demektir. Bir bilginin doğru kabul edilmesi deney ve gözlem yoluyla kanıtlanmış olmasıyla mümkündür.
Bu bilimler genel olarak tümevarım (endüksiyon) akıl yürütme yöntemini kullanılır. Yani, tek tek olaylardan, bu olayları açıklayacak genel sonuçlara, yasalara doğru gider. Doğa bilimlerinin amacı, doğanın yapısını ve işleyişini anlamak ve açıklamaktır. Temel aldığı ilke nedensellik ilkesidir. Bu ilkeye göre aynı nedenler benzer koşullar altında hep aynı sonuçları verir. İşte bu ilkeden hareketle doğada ortaya çıkan olaylar arasındaki ilişkileri kavramaya çalışır; sonrada bu ilişkileri doğa yasaları şeklinde ifade etmeye çalışır.
İnsan bilimleri
Bu bilimler insanı değişik yönleriyle ele alan bilimlerdir. Toplumu, toplumsal olay ve olguları inceleyen sosyoloji; insanın geçmişini konu edinen tarih; kültürü konu edinen antropoloji; insanın yaşadığı dünyayı fiziksel, demografik, toplumsal ve ekonomik görünümüyle ele alan coğrafya; insan davranışlarını ele alan psikoloji vb. insan bilimleri arasında yer alırlar. Buradan da anlaşılacağı üzere bu bilimler, insanla ve insanın yapıp ettikleriyle ilgili olan bilimlerdir. Bu bilimler insanı toplum kuran, kültür yaratan, tarih yapan bilinçli bir varlık olarak ele alır. İnsanı ve insanla ilgili olayları ele aldığı için de mutlak ve genelgeçer sonuçlara ulaşmak çok zordur.
Kaydol:
Kayıt Yorumları
(
Atom
)
0 yorum:
Yorum Gönder