Türkiye'de Enerji Kaynakları

insanlar ihtiyaçları olan maddeleri üretebilmek ve ulaş­tırmayı sağlayabilmek için sürekli enerji kullanırlar Bu enerjinin bir kısmı yenilenebilirdir. Güneş, su ve rüzgâr bunlardandır. Ancak insanların kullandığı enerjinin çoğu yenilenemeyen özelliktedir. Kömür, petrol, ve doğal gazdan elde edilen enerji bunlardandır. Ülkemizde bu­lunan başlıca enerji kaynaklarışunlardır.

TaşKömürü
I. jeolojik zamanda oluşmuş organik tortul kayalardan­dır. Kalori değeri yüksek olduğu için demiri eritmede de­mir çelik fabrikalarında kullanılır. Ülkemizde Zonguldak, Amasra ve Ereğli arasındaki sahada çıkarılır. Buradan elde edilen taş kömürü, Ereğli ve Karabük demir çelik fabrikaları ile Çatalağzı Termik Santrali'nde elektrik enerjisi üretiminde kullanılır.

Linyit
Ülkemizdeki en zengin enerji kaynağıdır, III. jeolojik za­manda oluşmuş organik tortul kayaçlardandır. Taş kö­mürüne göre kolori değeri daha düşüktür. Türkiye'nin hemen her bölgesinde linyit rezervleri bulunmaktadır. Bunlardan başlıcaları; Ankara (Nallıhan), Kütahya (Tav­şanlı, Seyitömer, Tunçbilek), Manisa (Soma), Muğla (Ya­tağan), Erzurum ve Amasya'dır. Çıkarılan linyitin yarı­dan fazlası termik santrallerde, geri kalanı ise konutla­rın ısıtılmasında ve sanayide kullanılır. Linyitle çalışan başlıca termik santrallerimiz Soma, Tunçbilek, Yata­ğan, Afşin - Elbistan, Çayırhan ve Orhaneli santralleri­dir.

Petrol
Ham madde ve enerji kaynağı olarak kullanılabilen en değerli doğal zenginliklerdendir. 20. yüzyılın başların­dan günümüze dek hızla önem kazanmıştır. Türki­ye'nin bugünkü petrol ihtiyacı 25,5 milyon ton civarın­da olup, bunun ancak % 10'u ülkemizden elde edil­mektedir. Ülkemizin petrol üretiminin tamamına yakını Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden karşılanır. Bu böl­geden elde edilen ham petrol Batmandaki rafineride işlenir. Dışarıdan ithal edilen ham petrol ise İzmit (ip-raş), İzmir (Aliağa), Kırıkkale(Orta Anadolu) ve Mersin (Ataş) rafinerilerinde işlenmektedir.

Doğal Gaz
Petrolün gaz hâline dönüşmüş bir biçimi olan dağal gaz petrol rezervlerinin çevresinden çıkarılır. Temiz bir yakıt olması nedeniyle son yıllarda kullanım alanı yay­gın olan doğal gaz ülkemizde sınırlı bir üretime sahip­tir. Ülkemizde doğal gaz yataklarının bulunduğu yer­ler; Hamitabat (Kırklareli), Hayrabolu (Tekirdağ), ve Çamurlu (Mardin) yöreleridir. Elektrik üretimimizin yak­laşık % 44'ü doğal gazdan elde edilmektedir. Bu ne­denle doğal gaz ihtalatımız oldukça fazladır. Doğal gaz ile elektrik üreten santrallerimiz Hamitabat, Ambarlı (İs­tanbul) ve Ovaakça (Bursa)'dadır.

Rüzgâr Gücü
Çevreyi kirletmeyen temiz ve tükenmez bir enerji kay­nağıdır. Bu özelliklere sahip olması rüzgâr gücünün kullanılmasını cazip hâle getirmiştir. Ancak pahalı bir yatırım olması nedeniyle ülkemizde rüzgâr gücü ile ça­lışan santraller çok azdır. Bu santrallerin ilki Çeşme (İz-mir)'nin Alaçatı beldesinde kurulmuştur. Rüzgâr po­tansiyeli yüksek olan Çanakkale, Muğla, Balıkesir ve Manisa gibi illerde de bu tür santrallerin kurulması planlanmaktadır.

Su Gücü (Hidroelektrik Güç)
Suyun yüksekten aşağılara doğru akışının oluşturduğu enerjiye su gücü veya hidroelektrik enerjisi denir. Türki­ye'nin ortalama yükseltisinin fazla olması, akarsuların dar ve derin vadilerde akması nedeniyle hidroeletrik po­tansiyeli oldukça fazladır. Türkiye hidroelektrik potansi­yeli bakımından Avrupa'da Rusya ve Norveç'ten sonra üçüncü sıradadır. 2006 yılına göre ülkemizde üretilen elektrik enerjisinin yaklaşık % 28'i hidroelektrik santral­lerinden karşılanmıştır.

Güneş Enerjisi
Güneş enerjisi, tükenmeyen enerji kaynakları içinde en nemlisidir. Türkiye'nin Akdeniz iklim bölgesinde yer alması nedeniyle birçok bölgemizde yıl içindeki güneş­li gün sayısı ve güneşlenme süresi yeterli düzeydedir. Güneş enerjisinden ülkemizde daha çok ev ve iş yerle-
rinin ısıtılmasında, sıcak su elde etmede yararlanılır. Güneydoğu Anadolu, Akdeniz ve Ege bölgeleri güneş enerjisinin kullanımına en elverişli bölgelerimizdir.

Jeotermal Enerji
Faylarla parçalanmış arazilerde yaygın olarak görülür. Yer altına sızan suların magmaya yaklaştığı yerde ısı­nıp buhar hâlinde yeryüzüne kendiliğinden ya da son­dajlarla çıkmasıyla kullanılan enerji kaynaklarıdır. Ülke­mizde fay hatlarının geniş yer kaplamasından dolayı jeotermal enerji potansiyeli fazladır. Bu enerjiden ko­nutların ısıtılmasında ve elektrik üretiminde yararlanılır. Sarayköy (Denizli), Germencik ve Sultanhisar (Aydın)'da elektrik üreten jeotermal santraller mevcuttur.

Nükleer Enerji
Uranyum ve toryum gibi radyoaktif minerallerin atom­larının parçalanmasıyla elde edilen enerjiye nükleer enerji adı verilir. Stratejik madenler grubunda yer alan uranyum ve toryum minerallerinin rezervlerinin belir­lenmesi çalışmaları devlet tarafından yürütülmektedir. Ülkemiz uranyum bakımından zengin olmasa da tor­yum rezervleri bakımından Dünya'da ikincidir. Türki­ye'nin bilinen ilk toryum yatağı Eskişehir (Mihalıç-çık)'dedir. Nükleer santraller önce Mersine ardından Sinopa kurulması planlanmakta olup ihaleleri yapılmıştır.

Biyokütle (Biyomas) Enerjisi
Bitki ve hayvan artıklarına dayalı enerji üretimine biyo-denir. Bu enerjinin kullanım alanı iki şekil­dedir. Klasik biyokütle enerjisi, odun, bitki ve hayvan atıklarının yakılmasıyla elde edilir. Modern biyokütle enerjisi ise bitkisel ve hayvansal atıkların katı, sıvı ve gaz hâline çevrilmesidir. Biyomas atıkların değerlendi­rilmesi kırsal kesimlerde biyogaz, kentlerde ise çöp termik santralleri ile olmaktadır. Özellikle kentlerin çev­resinde kurulan çöp santralleri enerji üretiminin yanı sıra çöpleri yok etme işlevi göreceğinden önemlidir.

Share on Facebook Share on Twitter Share on Google Plus

About aytek